سوانح و حوادث خانگی

مقدمه

در طول تاریخ ، سوانح و حوادث به عنوان یکی از عوامل تهدید کننده زندگی انسانها بوده که به علت وجود بیماریهای واگیر در اولویت قرار نداشت ، با پیدایش انقلاب صنعتی و ورود صنعت و تکنولوژی به زندگی انسان ، گسترش ارتباطات ، توسعه شهرنشینی ، پیشرفت علوم بهداشتی و پزشکی ، الگوها و شیوه های زیستی انسان دچار تحول و دگرگونی عظیمی شده است . این پدیده از یک سو موجب کنترل بیماریهای واگیر و بالا رفتن سطح امید به زندگی شده و از سوی دیگر باعث شیوع و افزایش بیماریهای غیر واگیر که نتیجه مستقیم و غیر مستقیم این تحولات می باشد ، گشته است . در این گروه بیماریها یکی از مهمترین معضلات بهداشتی اجتماعی سوانح و حوادث است . سوانح و حوادث از بزرگترین مشکلات دنیای امروز به شمار می آید که عمدتاً سومین علت مرگ و میر در کلیه سنین و اولین علت مرگ و میر در سنین زیر ۴۰ سال در جهان می باشد و بعنوان یکی از علل مهم مرگ و میر و معلولیت به حساب می آید که هزینه های زیادی را برای وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در بردارد . سوانح و حوادث علل مشخص و متفاوتی دارد و پیشگیری از آن مستلزم توجه به شبکه علیتی آن می باشد . با یک نگاه کلی به سادگی مشخص می گردد که مجموع سالهای فعال از دست رفته عمر به علت سوانح و حوادث بیش از سایر علل مرگ و میر است بطوریکه در کشور آمریکا این میزان ۱/۴ میلیون سال بوده که از مجموع سالهای از دست رفته عمر بعلت بیماریهای قلبی و عروقی و سرطان ( ۸/۳ میلیون سال ) بیشتر می باشد . سوانح و حوادث اولین علت مرگ در سنین بین یک تا ۳۴ سالگی در کشورهای اروپائی می باشد . در انگلستان ۱۰% از کودکان هر ساله به علت حوادث نیاز به خدمات درمانی پیدا می کنند و در فرانسه ۹/۲ درصد از جمعیت ( بیش از ۵/۱ میلیون نفر ) با یک ناتوانی بعلت حوادث زندگی می کنند . خسارت مالی و عوارض اقتصادی حوادث نیز قابل توجه است . در دانمارک ۱۱ درصد از کل تخت روزهای بستری در بیمارستانها در اثر حوادث می باشد که اگر هزینه های جانبی مانند کاهش تولید یا هزینه های سرباری و عوارض روانی را اضافه نمائیم برآورد عددی آن به سادگی ممکن نخواهد بود . در آمریکا از نظر میزان خسارت مادی رقم ۵۰۰ میلیارد دلار برای یک سال به غیر از هزینه های سرباری و عوارض روانی و خسارت کاهش تولید بیان گردیده است .

بر اساس گزارشی از سازمان جهانی بهداشت بیش از نیمی از مرگهای سنین جوانی به علت صدمات ناشی از حوادث بوده که باعث از دست رفتن سالهای فعال زندگی می گردد .

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۰ روزانه بیش از ۱۶۰۰۰ نفر و سالانه بیش از ۵۰۰۰۰۰۰ نفر جان خود را بعلت سوانح و حوادث از دست می دهند یعنی بیش از مجموع تمامی بیماریهای واگیر این رقم در سال ۲۰۲۰ یه ۴/۸ میلیون نفر بالغ خواهد گردید .

سوانح و حوادث در کشور ما نیز یکی از مسائل بهداشتی اجتماعی می باشد ، بطوریکه طی تحقیق که در سال ۶۹ صورت گرفته دومین علت مرگ و میر محسوب گردیده که ۵/۱۳ درصد از علل مرگ و میر را به خود اختصاص می دهد . تحقیق دیگری نشان می دهد که بیش از ۱۷درصد از مرگهای مردان در جمعیت روستائی کشور بعلت سوانح و حوادث بوده که البته بعلت این موضوع ۷۴ درصد مرگهای گروه سنی ۳۰ – ۱۵ سال بعلت سوانح و حوادث بوده که البته بعلت این موضوع در گروههای سنی مجاور نیز به کمتر از ۵۰ درصد نمی رسد . در اکثر تحقیقات صورت گرفته در کشورمان حوادث ترافیکی از نظر فراوانی در صدر قرار دارند . در صورتیکه وقتی به گروههای سنی و محل زندگی توجه شود ، اولویت پیشگیری تفاوت خواهد کرد . بطور مثال مهمترین سانحه در جمعیت روستائی کشور در گروه سنی زیر ۵ سال سوختگی می باشد . بهر حال بررسی اپیدمیولوژیک در مناطق مختلف و بصورت ناحیه ای می تواند اولویتها را تعیین نماید و روش های پیگیری را بنابر امکانات موجود مشخص کند . همچنانکه طبق بررسی اطلاعات کشوری حوادث خانگی در سال ۷۹ ، ۱۴۸۰۰۰ مورد مصدوم ناشی از سوانح خانگی گزارش شده است که از این تعداد ۴۱% مربوط به سوختگی بعنوان اولویت اول می باشد . دو گروه سنی ۱۴ – ۵ سال و ۳۹ – ۲۰ سال مجموعاً بیش از نیمی از موارد مصدومین را تشکیل می دهند . طبق آمار وزارت کشور در سال ۸۰ موارد حریق در کل کشور بالغ بر ۴۳۰۰۰ بوده که منجر به مرگ ۹۷۰ نفر گردیده است و همچنین مطابق با آمار سازمان جهانی بهداشت مرگ و میر ناشی از سوختگی در سراسر جهان در سال ۹۸ به ۲۸۲۰۰۰ مورد بالغ گردید .

انواع حوادث :

الف : حوادث خانگی

ب : حوادث ناشی از کار

ج : حوادث ناشی از وسائط نقلیه

د : حوادث در مجامع عمومی

ه : حوادث ناشی از آسیبهای اجتماعی

عوامل موثر در ایجاد حادثه :

حادثه یک واقعه پیش بینی نشده توسط فرد است که نتیجه اش ضرر و زیان قابل تشخیص می باشد .به عبارت دیگر حادثه واقعه ای است غیر منتظره که بوسیله عوامل خارجی بوجود می آید و نتیجه آن ایجاد آسیب قابل تشخیص می باشد . گاهی نیز به مرگ منتهی می شود .

بطور کلی در بروز حادثه سه فاکتور مهم دخالت می کند :

۱ – عامل حادثه

۲ – میزبان

۳ – محیط

عامل حادثه وسیله ای است که حادثه را می آفریند و ممکن است این عامل فیزیکی ( مثل ضربه ، وسیله نقلیه ، حرارت و نور ) شیمیایی ( مثل سموم ، داروها ، مواد شیمیایی )

میزبان یا مصدوم کسی است که حادثه بر او واقع می شود عواملی که در ارتباط با میزبان در بروز حادثه نقش دارند عبارتند از سن ، جنس ، شغل ، سواد ، محل سکونت ، آداب و رسوم و ….

محیط ، آنچه که در اطراف ما وجود دارد مثل جاده ، مدرسه ، خانه ، مزرعه ، کارگاهها و ….

کنترل و پیشگیری از بروز حادثه :

برای پیشگیری از سوانح و حوادث خانگی بخصوص در اطفال و مادران آموزش به خانواده ها در مورد خطرات انواع اتفاقات و نحوه پیشگیری از آنها نقش بسیار مهمی در حفظ و سلامت گروههای آسیب پذیر خواهد داشت . علل بروز حوادث در کودکان بسیار متعدد می باشند و این بخاطر شرایط جسمانی ، روانی و محیطی کودک می باشد . با توجه به دلایل ذکر شده ، به ویژه عوامل در ارتباط با میزبان ، وقوع حوادث در کودکان اجتناب ناپذیر می باشد و حاصل آن منجر به مرگ ، ناتوانیها و همچنین هزینه های هنگفت و سرسام آوری است که هدر می رود .

اهمیت حوادث خانگی و پیشگیری از آن :

بسیاری از مردم در پاسخ به این سئوال که ایمن ترین مکان بنظر شما کجاست ، خانه را مطرح می کنند اما بسیاری از منازل بدلایل زیر فاقد ایمنی قابل توجه هستند .

الف : مردم غالباً در خانه خود دقت و حفاظت را مد نظذ قرار نمی دهند و به اصطلاح با خیال آسوده زمان را می گذرانند .

ب : خانه یک محل یا جای شغلی و حرفه ای نیست و اقشار مختلف مردم با میزان تحصیلات متفاوت در خانه ها زندگی می کنند .

ج :  وجود گروه کودکان و نوزادان و گروه سالمندان بعنوان گروههایی که توانایی کمتری دارند و به اصطلاح آسیب پذیرند . مطرح می شود از طرف دیگر بسیاری از مردم بدلیل نداشتن مطالعات کافی و ندیدن آموزش های لازم حتی با دیدن موقعیت خطرناک متوجه نشده و به آسانی از کنار آن می گذرند اینگونه افراد حتی با داشتن توانایی لازم هیچگونه اقدامی بعمل نمی آورند . در یک بررسی در کشور آمریکا در سال ۱۹۹۳ مشخص می شود که مرگ و میر ناشی از حوادث خانگی ۴ برابر حوادث محیط کار است در حالیکه خسارات ناشی از حوادث مزبور در یک سال میلادی در محیط کار ۹/۱۱۱ میلیارد دلار و برای حوادث خانگی ۵/۸۶ میلیارد دلار بوده است . محیط منزل ، تمامی قسمتهای دارای سقف و بدون سقف یک خانه را شامل می شود .